Nöbetçi Eczaneler
(TBMM) – RTÜK Başkanı Mehmet Daniş, TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu’nda; “RTÜK olarak engelli bireylere ilişkin çalışmalarımızı sadece denetim boyutunda değil, farkındalık ve eğitim ekseninde de devam ettiriyoruz. Önümüzdeki dönemde her yaştan izleyicinin bilinçli medya kullanıcısı olmasını amaçlayan eğitim videolarını tam erişilebilir formatta hazırlıyoruz. İşitme engelli vatandaşlarımızın RTÜK’e işaret diliyle görüntülü bildirim yapabilmesi için teknik altyapıyı şu anda kurmaya çalışıyoruz” dedi.
TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu’nda Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), TRT ve Çocuk Hareketi temsilcileri sunum yaparak komisyon üyelerini bilgilendirdi.
Komisyon Başkanvekili, AK Parti Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu, toplantıda, RTÜK, TRT ve Çocuk Hareketi temsilcilerini dinleyerek, medyada engelli bireylerin görünürlüğüne, erişilebilir içeriklere, yayıncılık standartlarına ve çocuklara yönelik kapsayıcı çalışmalara ilişkin bilgiler alacaklarını söyledi.
İşaret dili, sesli betimleme, altyazı destekleri ve dijital içeriklerde erişilebilirlik altyapısının mevcut durumunu, uygulama örneklerini ve geliştirilmesi gereken noktaları değerlendireceklerini ifade eden Sarıeroğlu, “Bu başlıkların tamamı engelli bireylerin sosyal hayata eşit ve güçlü katılımı açısından kritik önem taşıyor. Görünürlük, doğru temsil, erişilebilir iletişim ve kapsayıcı yayıncılık yalnızca bir iletişim meselesi ya da teknik bir konu değil, aynı zamanda toplumsal farkındalığı da arttıran önemli bir güç” diye konuştu.
“Engelsiz medya vizyonumuzu güçlendirerek sürdürmekte kararlıyız”
Komisyona çalışmaları hakkında bilgi veren RTÜK Başkanı Mehmet Daniş, RTÜK’ün en temel görevlerinden birinin toplumun tüm kesimlerinin, özellikle de engelli bireylerin medya hizmetlerine eşit, güvenli ve nitelikli erişimi sağlamak olduğunu belirtti.
Daniş, 6112 Sayılı Kanun’la hiçbir yayının, engellilik dahil herhangi bir nedenle ayrımcılık yapamayacağının ve aşağılayıcı içerik barındıramayacağının garanti altına alındığını hatırlattı.
Engelli bireylerin yayın hizmetlerine erişiminin güçlendirilmesi amacıyla 2018’de düzenledikleri çalıştayda, işaret dili, ayrıntılı altyazı, sesli betimleme alanlarından uzman komisyonlar oluşturduklarını anlatan Mehmet Daniş, bu çalışmaların sonucunda hazırlanan taslaklar doğrultusunda, Erişilebilir Yayın Hizmetleri Yönetmeliği’nin 2019 yılında yürürlüğe girdiğini belirtti.
RTÜK Başkanı Mehmet Daniş, bu yönetmelik sayesinde yayıncı kuruluşların, 5 yıllık süreçte yayınlarının en az yüzde 40’ını engelli dostu içeriklerle desteklemekle yükümlü hale geldiklerini, ayrıca ana haber bültenlerinde günlük işaret dili çevirisinin zorunlu tutulduğunu, TRT’nin en az üç kanalında, tam erişilebilir yayın yükümlülüğü getirildiğini bildirdi. Engelsiz yayıncılık uygulamalarının gelişimini değerlendirmek amacıyla 2023 yılında tekrar bir çalıştay düzenlediklediklerini ifade eden Daniş, şöyle devam etti:
“Yayıncılar, STK’lar, akademisyenler ve teknoloji uzmanlarının ortak kanaati, mevcut yönetmeliğin güncel ihtiyaçlara uygun olduğu yönünde olmuştur. Bugün ülkemizde tüm erişim türleri kullanılmakta ve yılda ortalama 400 saat engelsiz yayın yapılmaktadır. Hatta yönetmelik kapsamında olmayan 5 yerel/bölgesel kanal dahi gönüllü olarak engelsiz yayıncılığa katılmaktadır.
RTÜK olarak engelli bireylere ilişkin çalışmalarımızı sadece denetim boyutunda değil, farkındalık ve eğitim ekseninde de devam ettiriyoruz. Önümüzdeki dönemde her yaştan izleyicinin bilinçli medya kullanıcısı olmasını amaçlayan eğitim videolarını tam erişilebilir formatta hazırlıyoruz. Yayıncı kuruluşlarla engelli, yaşlı ve göçmen bireylerin medyada doğru, etik ve kapsayıcı temsiline ilişkin geniş katılımlı bir toplantı gerçekleştireceğiz. Ana haber bültenlerinde kullanılan işaret dili çevirileri için bir standart seti oluşturulması amacıyla yayıncılara yönelik eğitimler planlıyoruz.
İşitme engelli vatandaşlarımızın RTÜK’e işaret diliyle görüntülü bildirim yapabilmesi için teknik altyapıyı şu anda kurmaya çalışıyoruz. Yayın durdurma cezalarında yerine yayınlanan programlara engelli bireylerin haklarına ve karşılaştıkları sorunlara dair içeriklerin eklenmesi planlanmaktadır. Ayrımcılık ve şiddet içerikli yayınlara ilişkin caydırıcılığı artıracak yeni müeyyideler konusunda da çalışma yürütüyoruz. Engelli bireylerin medya hizmetlerinden eşit, güvenli ve nitelikli biçimde yararlanması bizim için bir görev olmanın ötesinde, toplumsal sorumluluğumuzun ayrılmaz bir parçasıdır. RTÜK olarak ‘engelsiz medya’ vizyonumuzu güçlendirerek sürdürmekte kararlıyız.”
“TRT, engelsiz bir gelecek inşası için toplumsal bir dönüşüme öncülük etme ve katkı sunma gayretindedir”
TRT Genel Müdür Yardımcısı Mücahid Eker de TRT’nin her yayını, kanalı, projesi ve faaliyetinde engellilerin düşünüldüğüne dikkat çekerek, şunları söyledi:
“Televizyon yayınları, radyo yayınları, ulusal ve uluslararası dijital platformları, ortak yapım sinema filmleri, uluslararası stratejik medya zirveleri ve etkinlikleri, eğitim ve araştırma faaliyetleri ve kurum içi çalışmalar dahil olmak üzere bütün bu alanların hepsinde her zaman engellilere yönelik erişilebilirlik ve farkındalık odağıyla planlamalarımız ilerletilmektedir. Televizyon yayınları söz konusu olduğunda temel odağımız ekranda fırsat eşitliği ve görünürlük. TRT, 17 televizyon kanalıyla yürüttüğü kamu yayıncılığını, insan odaklı bir yaklaşımı merkeze alarak yürütüyor. Engelli bireylerin erişim hakkını mutlak surette gözetiyoruz. Ekranı, zihinlerdeki bariyerleri kaldıran stratejik bir farkındalık aracı olarak kullanmaya gayret ediyoruz. Aynı şekilde temsil adaletini gözetiyoruz. Engelli bireylerin hayatın doğal akışı içinde güçlü figürler olarak yer almasına özen gösteriyoruz. Acıma yerine hak temelli anlatılarla kalıcı bir empati kültürü oluşturulmasını ve ön yargıların yayıncılık yoluyla aşılmasını hedefliyoruz.
Yine ekrana ve bilgiye erişimde fırsat yaklaşımı, işaret dili ve betimleme gibi evrensel tekniklerle destekleniyor kurumumuz tarafından. Bu noktada ayrıştırıcı dilden ile mutlak surette kaçınmaya özen gösteriyoruz. Engelli bireylerin onurunu koruyan temiz bir terminoloji kullanımı kurumsal hafızaya yerleşmiş durumdadır. Engelli bireylerin toplumsal hayata tam katılımını teşvik eden kuşatıcı bir yayın politikası izliyoruz. Kendi yayınlarımız ve içeriklerimiz haricinde diğer kamu kurumlarının, ilgili kamu kurumlarının ve ilgili STK’ların hazırlamış olduğu kamu spotlarına yine kanallarımız bünyesinde sıklıkla yer vererek, bu farkındalık sürecine katkı vermeye çalışıyoruz. TRT, engelli bireylerin sesini topluma, ülkeye ve dünyaya duyurma gayretinde ve engelsiz bir gelecek inşası için toplumsal bir dönüşüme, öncülük etme ve katkı sunma gayretindedir her zaman.”