Nöbetçi Eczaneler
(ANKARA) – Eski NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in ittifakı yönettiği dönemi anlattığı anı kitabı “On My Watch: Leading NATO in a Time of War” yayımlandı. Kitap, 2014–2024 yılları arasındaki dönemi kapsarken; Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, NATO’nun genişlemesi, Türkiye’nin Suriye müdahaleleri gibi çok sayıda krizi gözler önüne seriyor.
Stoltenberg, kitabında Türkiye’nin NATO içindeki önemine vurgu yaptı. Stoltenberg’e göre, ilk büyük sınav, Kasım 2015’te Türk Ordusu’nun hava sahasını ihlal eden bir Rus Su-24 savaş uçağını düşürmesiyle ortaya çıktı. Stoltenberg, “Türkiye’nin toprak bütünlüğünü destekleyen açıklamalar yapsa da NATO içindeki tüm ülkelerin aynı fikirde olmadığını” belirtti.
Almanya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerin farklı yaklaşımlarını aktaran Stoltenberg, “Türkiye’nin Suriye sınırına daha fazla savunma sistemi ve Patriot füzesi konuşlandırılmasını isteyen Doğu Avrupa ülkeleri ile uçak düşürülmesine temkinli yaklaşan diğer müttefikler arasındaki anlaşmazlıklara” dikkati çekti.
Bu gelişmenin ardından Rusya, Suriye’ye S-400 hava savunma sistemleri konuşlandırmış ve Moskova amiral gemisini bölgeye göndermişti.
Kitapta ayrıca, “Türkiye’nin Ukrayna’ya silah yardımı konusu” da öne çıktı. Stoltenberg, “2014–2019 döneminde Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko’nun Türkiye’nin Bayraktar dronlarını teslim etmesinden memnun olduğunu ancak diğer NATO ülkelerinin silah desteğinin yetersiz olduğunu belirttiğini” aktardı.
Stoltenberg, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı uzun yıllardır tanıdığı bir “eski tanıdık” olarak tanımlarken; Erdoğan’ın, kararlı, bilgili ve iletişim kurması kolay biri olduğunu vurguladı. Ancak Erdoğan’ın NATO ve kendisi için “bir meydan okuma” olduğuna da dikkati çekti. İstanbul ziyaretleri ve Ankara görüşmeleri sırasında, “Türkiye’nin Suriye’ye müdahaleleri, Kürtlere yaklaşımı ve güvenlik endişeleri üzerine yaşanan tartışmalar” da kitapta aktarıldı. Buna göre Erdoğan’ın, YPG ve IŞİD konusundaki sert söylemleri ve uluslararası hukuka dayalı müdahale gerekçeleri kitabın önemli bölümlerini oluşturuyor.
Stoltenberg, Türkiye’nin, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği sürecindeki rolüne de değiniyor. Erdoğan’ın güvenlik endişeleri giderilmeden bu başvuruları desteklemeyeceğini belirttiğini anlatan Stoltenberg, “aylar süren görüşmelerin ardından taraflar arasında uzlaşma sağlandığını” aktardı.
Kitapta, “NATO’nun 2023–2024 yıllarında Ukrayna’ya yeterli desteği sağlayamadığı eleştirisi” de yer alıyor. Stoltenberg, “ABD ve Avrupa ülkelerinin silah ve yardım taahhütlerini zamanında yerine getiremediğini, bunun Ukrayna’ya büyük zorluklar getirdiğini” ifade etti.
Rusya’nın Ukrayna işgalinin öncesi ve sırasında yapılan toplantılar ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in izolasyonu da anı kitabında öne çıkan konular arasında. Stoltenberg, NATO içindeki müttefikler arasındaki görüş ayrılıklarının, savaşın yönetiminde tekrar tekrar kendini gösterdiğini belirtti.
NATO’nun Ukrayna’ya sağladığı destek rakamlarını da paylaşan Stoltenberg, Almanya ve ABD’nin önemli katkılar sağladığını ancak eleştirmenler ve kendisinin bu desteğin yeterli olmadığını düşündüğünü yazdı.
Stoltenberg, NATO Genel Sekreterliği’nden ayrılmasının ardından Norveç’te maliye bakanı olarak görevine başladı. Kitap, NATO’nun geçmişteki krizleri ve ittifakın karar alma süreçlerini, Türkiye, Ukrayna ve Rusya ile yaşanan diplomatik ve askeri zorlukları detaylı bir şekilde gözler önüne seriyor.