Nöbetçi Eczaneler
Haber/Analiz: Zülfikar DOĞAN
(ANKARA) – Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz Başkanlığında gerçekleştirilen Ekonomik Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantısında 2026-2028 Orta Vadeli Program (OVP) hedef ve politikaları ile 2026 Bütçe yasası hazırlıkları ele alınırken, eylülün ikinci yarısında açıklanacak OVP’nin, olası bir erken seçim ya da seçimin zamanında yapılması konusunda kritik şifreler içermesi bekleniyor.
Toplantı sonrası yapılan açıklamada, “2026–2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) hazırlıkları, geçmiş yıllarda olduğu gibi, kamu kurumları, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla şeffaf ve katılımcı bir anlayışla yürütülmektedir. Yapılan istişarelerle ülkemizin ihtiyaç ve önceliklerine uygun, güçlü bir yol haritası ortaya koyacağız” denildi. Önümüzdeki üç yılı kapsayacak OVP çalışmalarında, mevcut durum ve 2026-2028 dönemi makro hedeflerinin, yapısal reform takviminin ve ekonomik göstergelerle öngörülen bütçe büyüklüklerinin ayrıntılı şekilde değerlendirildiği vurgulanırken, enflasyonla mücadelenin sürdürüleceği, mali disiplinden ‘taviz verilmeyeceği’ ifade edildi.
Açıklamada ayrıca, “Türkiye Yüzyılı vizyonuyla ekonomide elde ettiğimiz kazanımların kalıcılığını sağlamak amacıyla iş ve yatırım ortamını iyileştirmeye yönelik adımlar atmaya devam edeceğiz” ifadelerine yer verildi. Her bakanın OVP’si kendine; Albayrak’ın YEP’i, Nebati’nin TEM’i ve şimdi tekrar OVP’ye dönüş Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine (CHS) geçilen 2018 yılında dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından ilan edilen Yeni Ekonomik Model (YEM) çerçevesinde OVP’nin adı da Yeni Ekonomik Program (YEP) olarak değiştirilmişti.
Berat Albayrak’ın 8 Kasım 2020 gece yarısı istifasını duyurmasının ardından Hazine ve Maliye Bakanlığına atanan Lütfi Elvan döneminde yeniden YEP’ten OVP’ye dönüldü. Elvan’ın bakanlıktan ayrılmasıyla görevi üstlenen Nureddin Nebati döneminde ise Türkiye Ekonomi Modeli (TEM) ve Milli Ekonomi Modeli (MEM) adı altında hazırlanan OVP’lerin tamamı kağıt üzerinde kaldı.
Yılmaz-Şimşek OVP’sinde 2025’te yüzde 17,5, 2026’da yüzde 9 enflasyon buhar oldu!
Rasyonel ekonomi politikalarına geçiş vaadiyle 2023 Haziranında göreve başlayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kökenli Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın koordinasyonundaki ekonomi yönetiminin hazırladığı 2024-2026, 2025-2027 OVP’lerinde de gerek ilan edilen yapısal reform listeleri gerekse enflasyon, büyüme, dış ticaret, Gayrı Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH), kişi başı milli gelir vb. makro hesapların hemen hiçbirisi tutmadı, hedeflerin de tamamına yakını gerçekleşmedi.
Geçen yıl açıklanan 2025-2027 OVP’de 1 trilyon 950 milyar TL faiz ödemesi, yıl sonunda 1 trilyon 930 milyar TL bütçe açığı öngörülmesine karşın temmuz sonu itibarıyla 7 aylık faiz ödemesi 1 trilyon 250 milyar, bütçe açığı 1,1 trilyon tutarında gerçekleşti. Yıl sonu hedeflerinin aşılacağı daha yıl ortasında açığa çıktı. 2025-2027 OVP’de 2026 bütçesi 17,3 trilyon, 2027 bütçesi 19,4 trilyon TL öngörülürken, yıl sonu bütçe açığı hedefleri ise sırasıyla 2 trilyon 60 milyar ve 2 trilyon 39 milyar TL. Söz konusu 2 yılda 2,3 trilyon ve 2,5 trilyon TL faiz ödemesi hedefleniyor.
2025-2027 OVP’de yıl sonu enflasyon hedefleri 2025’te yüzde 17,5, 2026’da yüzde 9,7 ve 2027’de yüzde 7 idi. Bu hedeflerin tümü 3 ayda çöp oldu. Merkez Bankası’nın (MB) 14 Ağustos’ta açıkladığı 2025-III Enflasyon Raporunda 2025 ara tahmini yüzde 24’le OVP hedefinin 1,5 katı, yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 25-29 aralığıyla OVP hedefinin yaklaşık 2 katı. MB’nin 2026 enflasyon hedefi ara tahmini yüzde 12’den 16’ya, yıl sonu hedefi yüzde 13-19 aralığına yükseltilirken, 2027 hedefi ise yüzde 8’den 9’a çıktı. Dolayısıyla 2025-2027 OVP’de 2026 için tek haneli enflasyon hedefi MB tarafından yüzde 19’la ikiye katlanırken, tek haneli enflasyon hayali 2027’ye ertelendi.
Halen yürürlükteki OVP’de 2025 GSYİH (Milli Gelir) 1 trilyon 465 milyar dolar, 2026 1 trilyon 642 milyar dolar, 2027 1 trilyon 774 milyar dolar. Kişi başı milli gelir ise bu yıl sonu için 17 bin dolar, 2026’da 18 bin 990, 2027’de 20 bin 420 dolar öngörülüyor. Bu yıl için yüzde 4 olması hedeflenen büyüme hızının tutmayacağı açığa çıkarken, 2026’nın büyüme hedefi yüzde 4,5, 2027’nin yüzde 5 büyüme hedeflerinde de ciddi sapmalar yaşanabilir.
Yapısal reform listesi her OVP ekinde tekrarlanıyor, Şimşek’in reformları Erdoğan’a takılıyor
Diğer yandan Yılmaz-Şimşek ekibinin hazırladığı 2 OVP’nin de ekinde yer alan yapısal reformlar listesi bugüne kadar hayata geçirilemedi. Cevdet Yılmaz’ın 2026-2028 OVP’de yer alacak yapısal reformlar ve mali disiplin düzenlemelerini tekrar ifade etmesi, 2023’ten bu yana kâğıt üstünde kalan ekonomik, sosyal, idari, mali reform paketinin yeni OVP’de de göstermelik şekilde yer alacağını gösteriyor. Özellikle verginin tabana yayılmasını, trilyonlara varan vergi muafiyeti ve istisnaların kaldırılmasını, kayıt dışı kazançların vergilendirilmesini, vergide adaletin sağlanmasını, dolaylı vergilerin azaltılıp doğrudan vergi gelirlerinin artırılmasını vb. içeren vergi reformu ortada yok. Kamu İhale Kanunu reformu, Kamu-Özel İş Birliği projeleri (KÖİ) ve hazine garantileri, kamuda tasarruf ve harcamalarda etkinlik-hesap verilebilirlik düzenlemeleri, Sosyal Güvenlik Sistemi aktüeryal denge reformu, KİT Yönetişim Reformu, Yeşil ve Dijital Dönüşüm, Katma Değeri Yüksek üretim ve yatırımların hızlandırılması vb. yüzlerce yasa, kararname, idari düzenleme içeren yapısal reform listeleri OVP ekinde yer alırken şimdi bu listelerin 2026-2028 OVP’sine aktarılması söz konusu. Şimşek’in başta kamu ihale yasası ve vergilerle, kayıt dışı servetlere ilişkin reform girişimlerinin Erdoğan’a takıldığı kulislerde dile getiriliyor.
2026-2028 OVP’de ”erken ya da zamanında seçim” şifrelerine dikkat
İlgili Bakanlar, AK Parti Grup ve Genel merkez Yöneticileri ve Cumhurbaşkanlığı Bütçe-Strateji Başkanlığının katılımıyla Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz başkanlığında gerçekleşen EKK toplantısında detaylandırılan 2026-2028 OVP’de yer alacak hedef ve makro büyüklüklerin olası seçimle ilgili işaretler içermesi bekleniyor. AK Parti kurmaylarının ve Cumhurbaşkanı danışmanlarının olası erken seçim için zaman zaman işaret ettiği 2027 Kasım ya da 2028 ilkbahar takvimine karşın siyasi kulislerde 2026 sonbaharı için de erken seçim ihtimali dillendiriliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘millet bize 2028’e kadar yetki verdi’ diyerek erken seçim tartışmalarına set çekme söylemine karşın, 2026 ekim-kasım için de erken seçim ihtimalinin göz ardı edilmemesi gerektiği öne sürülüyor. CHP Lideri Özgür Özel’in, Erdoğan’ın erken seçim için şartlarını açıklamasını isteyerek ‘getir sandığı hodri meydan’ demesi, kulislerde CHP’nin her koşulda erken seçime onay vereceği şeklinde değerlendiriliyor.
Seçim ihtimalinin gündemde olacağı üç yılı (2026, 2027, 2028) kapsayan yeni OVP açıklandığında; yer alacak hedefler, belirlenecek ödenek tutarları, kamu kaynaklarından yapılacak harcama kalemlerindeki öncelikler ve aktarılacağı alanlar, geniş kesimleri ilgilendiren düzenleme ve yasa vaatleri bu açıdan kritik önemde. OVP’de parasal gevşeme, harcamalarda artış, sosyal kesimlere dönük destek ve katkılarla ödeneklere yönelik kriterler ve hedefler, olası bir seçimin şifrelerini oluşturacak.
Bu açıdan eylülün ikinci yarısında kamuoyuna açıklanması beklenen 2026-2028 OVP, ekonomi ve siyaset kulislerinde merakla bekleniyor. Ayrıca eylülde görülecek CHP’ye yönelik kurultay ve İstanbul İl Kongresi ile belediye davaları, Terörsüz Türkiye sürecinin iktidar ittifakına siyasi getirisi de kulislere göre seçimi öne çekme kararını etkileyecek başlıklar olarak sıralanıyor.